Οι πελεκάνοι είναι από τα μεγαλύτερα πουλιά, έχουν ένα μακρύ λαιμό, ενώ το κύριο γνώρισμά τους είναι το ελαστικό κάτω μέρος από το μεγάλο τους ράμφος. Αυτό το ιδιαίτερο ράμφος χρησιμεύει ως δίχτυ για να πιάνουν ψάρια, που αποτελεί και την κύρια πηγή της διατροφής τους.
Είναι δεινοί κολυμβητές, έχοντας μεμβράνες ανάμεσα στα δάχτυλά τους, αλλά είναι και εξαιρετικά προσαρμοσμένοι να πετούν για μεγάλες αποστάσεις.
Οι πελεκάνοι όπως και πολλά άλλα πτηνά ανήκουν στα μεταναστευτικά είδη, μετακινούνται δηλαδή σε διαφορετικές περιοχές κατά τη διάρκεια ενός έτους. Οι δρόμοι των μετακινήσεων ονομάζονται μεταναστευτικές διαδρομές και το ταξίδι τους διαρκεί αρκετές εβδομάδες ως και
μήνες. Καθώς αλλάζουν οι εποχές οι πελεκάνοι, όπως και άλλα μεταναστευτικά πτηνά, μεταναστεύουν σε περιοχές του κόσμου για να βρουν τροφή, καταφύγιο καθώς και για να
αναπαραχθούν και να μεγαλώσουν τους νεοσσούς τους. Υπάρχουν οχτώ είδη πελεκάνων σε όλο το κόσμο και καθένα έχει διαφορετικές μεταναστευτικές διαδρομές. Πέντε από τα είδη των σημερινών πελεκάνων ζουν στην Ευρώπη, στην Ασία και στην Αφρική, όπου πιστεύεται ότι εμφανίστηκε το γένος του Pelecanus, το οποίο έδωσε στην συνέχεια και τα σημερινά τρία είδη που ζουν στην αμερικανική ήπειρο.
Στην Ελλάδα συναντάμε μόνο δύο είδη: τον αργυροπελεκάνο (Pelecanus
crispus) και τον ροδοπελεκάνος (Pelecanus onocrotalus).
Ο αργυροπελεκάνος φτάνει σε ύψος τα 1,20 μέτρα, ενώ το άνοιγμα των φτερών του μπορεί
να ξεπεράσει τα τρία μέτρα. Το φτέρωμά του έχει σταχτί χρώμα ενώ το κάτω του ράμφος είναι
κίτρινο. Ο Ροδοπελεκάνος είναι μεγαλύτερος τόσο σε ύψος (1,40-1,80 μέτρα) αλλά και στο μήκος των φτερών του (ως και 3,80 μέτρα). Έχει λευκό φτέρωμα και ξεχωρίζει από τον αργυροπελεκάνο καθώς έχει ένα ροδαλό χρώμα στην περιοχή των ματιών και του ράμφους του. Τα δύο αυτά είδη πελεκάνων έχουν δύο διαφορετικές και ενδιαφέρουσες ιστορίες στην χώρα μας.
Οι αργυροπελεκάνοι, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Μαύρη θάλασσα και να
εγκατασταθούν κατά το τέλος του μεταναστευτικού τους ταξιδιού, περνάνε από πολλές περιοχές στα Βαλκάνια και την Τουρκία. Το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού των αργυροπελεκάνων φιλοξενείτε και σε ελληνικές περιοχές, είτε κάνοντας μια στάση είτε μένοντας σε αυτές, όπως για παράδειγμα στη λίμνη των Πρεσπών και στον Αμβρακικός κόλπος. Δυστυχώς ο αργυροπελεκάνος θεωρείτε “Σχεδόν Απειλούμενο” είδος από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN).
Προστατεύεται με νομοθεσίες σε πολλές χώρες, όπως η ελληνική, καθώς και από τη Συμφωνία για τη Διατήρηση των Αφρικανικών-Ευρασιατικών Αποδημητικών Υδρόβιων Πτηνών (AEWA).
Πρόσφατα πολλοί αργυοροπελεκάνοι προσβλήθηκαν από την γρίπη των πτηνών. Την
άνοιξη του 2022, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία (ΕΟΕ), μαζί με την πρωτοβουλία Pelican way of LIFE, τους εθελοντές του Διεθνούς οργανισμού BirdLife, και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Μαυροβουνίου, κατάφεραν να μετρήσουν τον πληθυσμό και την κατανομή των αργυροπελεκάνων στα Βαλκάνια και την Τουρκία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μέσα σε μια χρονιά (2021-2022) πέθαναν 2,000 αργυροπελεκάνοι στην Ελλάδα, μια μείωση περίπου στο 40% του πληθυσμού. Η μικρή Πρέσπα και η λίμνη Κερκίνη, φιλοξενούν τους περισσότερους αργυροπελεκάνους.
Συγκεκριμένα, η τεχνητή λίμνη Κερκίνη αποτελεί έναν πολύ σημαντικό υγρότοπο, όπου ο
πληθυσμός των αργυροπελεκάνων παρουσιάζει σημαντική άνοδο. Αυτό οφείλετε τόσα στα
πλούσια σε θρεπτικά υλικά των νερών του Στρυμόνα ποταμού, όσο και στην προσπάθεια των
τοπικών αρχών να προστατεύσουν το είδος. Επιπλέον, έχει κατασκευαστεί μια πλωτή εξέδρα και ένα τεχνητό νησί από τον Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης Κερκίνης. Αυτό βοηθάει στου αργυροπελεκάνους να χτίσουν την φωλιά τους κατά τους μήνες αναπαραγωγής, από τον Ιανουάριο ως τον Μάρτιο. Αναπάντεχο αποτέλεσμα ήταν και η ανάπτυξη του τουρισμού στην περιοχή της λίμνες από τον Δεκέμβριο ως τον Μάρτιο. Φωτογράφοι από όλο τον κόσμο, σεβόμενοι την σημαντική αυτή εποχή για την προστασία του είδους, επισκέπτονται την λίμνη Κερκίνη για να αποθανατίσουν τους αργυροπελεκάνους. Μάλιστα, η Βρετανίδα Caron Steele κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό φωτογραφίας πτηνών (Bird Photographer of the Year) το 2019 με τηνεικόνα ενός αργυροπελεκάνου να προσγειώνεται στον πάγο της λίμνης.
Άλλος ένας πελεκάνος παγκοσμίου φήμης είναι και ο Πέτρος, ο ροδοπελεκάνος της
Μυκόνου.
Ο ροδοπελεκάνος δεν εγκαθίσταται στην Ελλάδα, ενώ υπάρχει μόνο μια αποικία του
είδους, στη Μικρή Πρέσπα. Έτσι λοιπόν οι Κυκλάδες, και άρα η Μύκονος, δεν αποτελεί τυπικό
βιότοπο του είδους. Τι έγινε λοιπόν; Το 1958 ένας ψαράς του νησιού εντόπισε έναν τραυματισμένο ροδοπελεκάνο, τον οποίο μάζεψε, φρόντισε και ονόμασε Πέτρο. Ο Πέτρος μόλις έγινε καλά δεν φυγε από το νησί! Το πιο πιθανό είναι πως ο Πέτρος ήταν ένας νεαρός ροδοπελεκάνος, χωρίς ανεπτυγμένη μεταναστευτική εμπειρία, που έχασε την ομάδα του και δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει το ταξίδι τους σε πιο βόρειες περιοχές. Οι κάτοικοι τον τάιζαν και έγινε η μασκότ του νησιού που προσέλκυε πολλούς τουρίστες. Η Τζάκι Κέννεντι Ωνάση χάρισε έναν θηλυκό ροδοπελεκάνο στο νησί με την προοπτική τα δύο πτηνά να αναπαραχθούν. Έπειτα ο ζωολογικός κήπος του Αμβούργου χάρισε έναν αρσενικό ροδοπελεκάνο με αποτέλεσμα να υπάρχουν στην Μύκονο τρία μη ενδημικά πουλιά. Αυτές οι ανθρώπινες επεμβάσεις δεν ήταν εύφορες, μιας και οι ροδοπελεκάνοι δεν ζουν στις Κυκλάδες. Ο Πέτρος πέθανε το 1985, ενώ τα άλλα δύο πουλιά υπάρχουν ακόμα και αποτελούν
αξιοθέατο στην Μύκονο.
Ποια η διαφορά ανάμεσα στα δύο είδη των πελεκάνων και στην αντιμετώπισή τους;
Ο Πέτρος και οι άλλοι δύο ροδοπελεκάνοι έμειναν σε μια περιοχή που ήταν μακριά από
τους μεταναστευτικούς τους προορισμούς, ανάμεσα σε ένα πλήθος τουριστών που όλο και
αυξάνεται. Στην περίπτωση της λίμνης Κερκίνης, η επιστημονική δουλειά για την προστασία και την διατήρηση των αργυροπελεκάνων οδήγησε στην άνθηση του τουρισμού. Κύριος στόχος είναι ο σεβασμός στο είδος και όχι η τουριστική εκμετάλλευσή των πτηνών. Φαίνεται λοιπόν πως η κατανόηση και η ευαισθησία σε οικολογικά θέματα και στην προστασία της άγριας ζωής οδηγούν σε νέες προτάσεις οικοτουρισμού στην Ελλάδα.
Πηγές:
https://polarpedia.eu/el/%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%
B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-
%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-
%CF%80%CF%84%CE%B7%CE%BD%CE%AC/
https://life-pelicans.com/areas/
https://life-pelicans.com/news/the-population-of-the-dalmatian-pelican-has-decreased-in-greece-
and-the-balkans/
Σας άρεσε το άρθρο; Μοιραστείτε το!
