Κλιματική κρίση | Τι είναι και τι επιφέρει;

Με τον όρο κλιµατική κρίση αναφερόµαστε στη µεταβολή του παγκόσµιου κλίµατος και
ειδικότερα σε µεταβολές των µετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε βάθος χρόνου.
Οι κλιµατικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, καθώς και σε ανθρώπινες
δραστηριότητες µε επιπτώσεις στο κλίµα, όπως η τροποποίηση της σύνθεσης της
ατµόσφαιρας.
Συχνά ο όρος «Κλιµατική αλλαγή/κρίση» ταυτίζεται µε την «αύξηση της µέσης θερµοκρασίας της
επιφάνειας της γης». Όµως, κλιµατική αλλαγή δεν είναι µόνο αυτή η αλλαγή, αλλά ένα
σύνολο παρατηρούµενων αλλαγών.

Σύµφωνα µε τον ορισµό που δόθηκε από τη Σύµβαση-Πλαίσιο των Ηνωµένων Εθνών για
την Κλιµατική Αλλαγή (United Nations Framework Convention on Climate Change),
ορίζεται η κλιµατική αλλαγή ως την αλλαγή που παρατηρείται στο κλίµα, ως συνέπεια
έµµεσων ή άµεσων ανθρώπινων δραστηριοτήτων που επιφέρουν µεταβολές στη παγκόσµια
ατµοσφαιρική σύσταση και αυτό, σε συνδυασµό µε τη φυσική µεταβολή του κλίµατος,
παρατηρείται σε συγκρίσιµες χρονικές περιόδους.

Τι προκαλεί την κλιµατική αλλαγή/κρίση;

Τα βασικά γεγονότα που αφορούν την κλιµατική αλλαγή έχουν πλέον εδραιωθεί. Η γη
θερµαίνεται γρήγορα, κυρίως λόγω των εκποµπών των αερίων του θερµοκηπίου που
προκαλείται από την ανθρωπογενή δραστηριότητα.
Η αιτία της κλιµατικής αλλαγής είναι η υπερβολική χρήση ορυκτών πόρων, όπως είναι ο
άνθρακας και ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, η καύση των οποίων
απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες CO2 στην ατµόσφαιρα. Οι δραστηριότητες αυτές
προσθέτουν τεράστιες ποσότητες αερίων του θερµοκηπίου στα αέρια που υπάρχουν στην
ατµόσφαιρα, προκαλώντας αύξηση του φαινοµένου του θερµοκηπίου και υπερθέρµανση του
πλανήτη.
Η ανθρώπινη παρέµβαση στον φυσικό κύκλο του CO2 τα τελευταία 150 χρόνια έχει υπάρξει
καθοριστική. Η απερίσκεπτη καύση ορυκτών καυσίµων αλλά και οι κτηνοτροφικές
δραστηριότητες που συµβάλουν στην εκποµπή µεθανίου, σε συνδυασµό µε την αποψίλωση
των δασών τα οποία απορροφούν τα αέρια του θερµοκηπίου, έχουν διαταράξει
ανεπανόρθωτα τις ισορροπίες στον κύκλο του CO2.
Οι επιφανέστεροι κλιµατολόγοι του κόσµου πιστεύουν ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες
είναι σχεδόν σίγουρα η κύρια αιτία της υπερθέρµανσης που παρατηρείται από τα µέσα του
20ού αιώνα. Η µεγάλη ποσότητα CO2 που πλέον συγκεντρώνεται στην ατµόσφαιρα, έχει
συµβάλει στην αύξηση της θερµοκρασίας του πλανήτη, ενώ η ταχύτητα µε την οποία
συντελείται αυτή η αύξηση είναι σηµαντικά µεγαλύτερη από οποιαδήποτε φυσική διεργασία.
Το αποτέλεσµα είναι η αδυναµία των φυσικών συστηµάτων να προσαρµοστούν στα νέα
δεδοµένα.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής/κρίσης;

Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή12 όσον αφορά την κλιµατική αλλαγή οι επιπτώσεις
θα επηρεάσουν ολόκληρο τον κόσµο και οι επιπτώσεις αυτές αναµένεται να ενταθούν τις
επόµενες δεκαετίες.

Για τις χώρες της Ευρώπης επισηµάνουν :

Οι χώρες της νότιας και κεντρικής Ευρώπης πλήττονται όλο και πιο συχνά από
κύµατα καύσωνα, δασικές πυρκαγιές και ξηρασίες
Η λειψυδρία στις περιοχές της Μεσογείου αυξάνεται συνεχώς µε αποτέλεσµα να
µεγαλώνουν οι κίνδυνοι ξηρασίας και ανεξέλεγκτων πυρκαγιών
Η Βόρεια Ευρώπη δέχεται µεγαλύτερες ποσότητες βροχοπτώσεων και οι πληµµύρες
θα γίνουν σύνηθες φαινόµενο τον χειµώνα
Οι αστικές περιοχές, όπου ζουν σήµερα 4 στους 5 Ευρωπαίους, εκτίθενται σε
καύσωνες, πληµµύρες ή στην άνοδο της στάθµης της θάλασσας, αλλά συχνά δεν
είναι κατάλληλα προετοιµασµένες για την προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή

Οι αναπτυσσόµενες χώρες, πολλές εκ των οποίων είναι ιδιαίτερα φτωχές, βρίσκονται
ανάµεσα στις χώρες που πλήττονται περισσότερο. Οι άνθρωποι που ζουν εκεί συχνά
εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από το φυσικό τους περιβάλλον και διαθέτουν τους λιγότερους
πόρους για να αντιµετωπίσουν την κλιµατική αλλαγή.

Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία;

Η κλιµατική αλλαγή θα επηρεάσει, σε σηµαντικά αρνητικό βαθµό, µερικές από τις πιο
θεµελιώδεις προϋποθέσεις για την καλή υγεία όπως: ο καθαρός αέρας, το νερό, τα τρόφιµα
σε επάρκεια και ποιότητα, την εύρεση καταλύµατος και τη γενική διατήρηση της υγείας. Το
κλίµα του πλανήτη αλλάζει γρηγορότερα από οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο στην
ιστορία του ανθρώπινου πολιτισµού, και πολλές από τις επιπτώσεις αυτής της αλλαγής θα
είναι ιδιαιτέρως αισθητές στην υγεία.

Ήδη αυτές οι αλλαγές έχουν επιπτώσεις επιπτώσεις στην υγεία:

Έχει σηµειωθεί αύξηση του αριθµού των θανάτων που σχετίζονται µε τον καύσωνα
σε ορισµένες περιοχές και µείωση των θανάτων που σχετίζονται µε το κρύο σε άλλα
κράτη µέλη. Ειδικά, οι καύσωνες συµβάλλουν σηµαντικά και άµεσα στους θανάτους
από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήµατα, ιδιαίτερα µεταξύ των ηλικιωµένων.
Οι υψηλές θερµοκρασίες επίσης αυξάνουν τα επίπεδα του όζοντος και άλλων
ατµοσφαιρικών ρύπων που επιδεινώνουν τις καρδιαγγειακές και αναπνευστικές
παθήσεις.
Οι πληµµύρες, οι ξηρασίες και το µολυσµένο νερό αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης
ασθενειών. Βλέπουµε ήδη αλλαγές στην κατανοµή ορισµένων ασθενειών που
µεταδίδονται µε το νερό καθώς και φορέων νόσων.

Κίνδυνοι για την άγρια πανίδα και χλωρίδα

Η κλιµατική αλλαγή επέρχεται εξαιρετικά γρήγορα και πολλά είδη φυτών και ζώων
αγωνίζονται να αντιµετωπίσουν την κατάσταση. Πολλά είδη που ζουν στην ξηρά ή σε γλυκά
και θαλασσινά νερά έχουν ήδη µετακινηθεί προς νέες περιοχές. Ορισµένα είδη φυτών και
ζώων θα αντιµετωπίσουν υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης εάν η µέση θερµοκρασία της γης
εξακολουθήσει να αυξάνεται ανεξέλεγκτα.

Κόστος για την κοινωνία και την οικονοµία

Οι υλικές ζηµίες και οι ζηµίες στις υποδοµές, καθώς και στην ανθρώπινη υγεία,
συνεπάγονται υψηλό κόστος για την κοινωνία και την οικονοµία. Το διάστηµα 1980 – 2011,
οι πληµµύρες έπληξαν περισσότερα από 5,5 εκατοµµύρια άτοµα και προκάλεσαν άµεσες
οικονοµικές ζηµίες άνω των 90 δισ. ευρώ.
Τοµείς που εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από το επίπεδο της θερµοκρασίας και των
βροχοπτώσεων, όπως η γεωργία, η δασοκοµία, η ενέργεια και ο τουρισµός πλήττονται σε
µεγάλο βαθµό.
Οι επιπτώσεις στον τοµέα της γεωργίας θα συµβάλλουν στην αύξηση του υποσιτισµού στον
πλανήτη. Προβλέπεται ελάττωση της γεωργικής σοδειάς σε πολλές αναπτυσσόµενες χώρες
λόγω αύξησης της θερµοκρασίας και τις µεταβολές στη συχνότητα και την ένταση
βροχοπτώσεων, µε αποτέλεσµα τη µείωση αποθεµάτων τροφής. Για τους πληθυσµούς που
εξαρτώνται από την γεωργική παραγωγή για τη συντήρησή τους, ή δεν έχουν επαρκές
εισόδηµα για την εισαγωγή τροφής από άλλα κράτη, η κατάσταση θα επιφέρει καταστάσεις
υποσιτισµού, γεγονός που µπορεί να προκαλέσει και την άυξηση πολλών λοιµωδών νόσων,
ιδιαίτερα στα παιδιά. Οι ακραίες και µεταβαλλόµενες κλιµατικές συνθήκες µπορούν να
καταστρέψουν οικισµούς, κοινότητες, τη ζωή στη σηµερινή της µορφή. Η αναµενόµενη
αύξηση της συχνότητας και της σοβαρότητας των πληµµύρων και των καταιγίδων θα έχει ως
αποτέλεσµα την καταστροφή των σπιτιών, δηµόσιων υπηρεσιών και εγκαταστάσεων άλλων
βασικών υπηρεσιών, επηρεάζοντας κυρίως τους ανθρώπους στις φτωχογειτονιές και
περιθωριακούς πληθυσµούς.
Η σταδιακή άνοδος της στάθµης της θάλασσας, σε συνδυασµό µε ισχυρότερες καταιγίδες,
τείνει να οδηγήσει σε συχνότερες και σοβαρότερες παράκτιες πληµµύρες. Η επακόλουθη
καταστροφή σπιτιών και κοινοτήτων τελικά θα αναγκάσει τους «απροστάτευτους»
πληθυσµούς να αναζητήσουν ασφαλέστερα εδάφη, αυξάνοντας συχνά τις περιβαλλοντικές
και κοινωνικές πιέσεις στις νέες τοποθεσίες, όπου θα αναζητούν καταφύγιο και προστασία.