Μετά από δύο εβδομάδες συζήτησης, διαλόγου, διαμαρτυριών και υποσχέσεων, η COP26 στη Γλασκώβη έφτασε επιτέλους στο τέλος της – με ένα συμπέρασμα γεμάτο με υποσχέσεις για το κλίμα. Σχεδόν 200 χώρες υπέγραψαν την τελική συμφωνία, το Σύμφωνο της Γλασκώβης για το κλίμα.
«Είναι ένα σημαντικό βήμα, αλλά δεν αρκεί. Πρέπει να επιταχύνουμε τη δράση για το κλίμα για να διατηρήσουμε ζωντανό τον στόχο περιορισμού της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό»
δήλωσε ο επικεφαλής του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σε μια δήλωση. «Δεν πετύχαμε αυτούς τους στόχους σε αυτό το συνέδριο. Αλλά έχουμε κάποια δομικά στοιχεία για πρόοδο».
Για πρώτη φορά στην ιστορία της COP, το Σύμφωνο της Γλασκώβης για το Κλίμα αναφέρει τελικά τη μείωση των ορυκτών καυσίμων – κάτι που δεν μπορούσε να κάνει ακόμη και η Συμφωνία του Παρισιού. Η ακριβής διατύπωση κατέληξε στην «επιτάχυνση των προσπαθειών για τη σταδιακή κατάργηση της αμείωτης ενέργειας από άνθρακα και των αναποτελεσματικών επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για υποστήριξη προς μια δίκαιη μετάβαση».
Αυτή η γλώσσα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς αρχικά το σύμφωνο περιείχε πολύ πιο σκληρά πρότυπα για τα ορυκτά καύσιμα ζητώντας «σταδιακή κατάργηση» αντί για «σταδιακή μείωση». Μια σταδιακή κατάργηση θα επιφέρει τον τελικό αποδεκατισμό της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, ενώ μια σταδιακή μείωση προτείνει μερικές περικοπές και μεταρρυθμίσεις. Οι αντιδράσεις από κυβερνήσεις όπως η Κίνα και η Ινδία επισφράγισαν την αλλαγή, η οποία επιτρέπει σε ορισμένες χώρες, ειδικά στις αναπτυσσόμενες, να διατηρήσουν τα ορυκτά καύσιμα προς το παρόν επικαλούμενοι ζητήματα δικαιοσύνης.
«Πώς μπορεί κανείς να περιμένει ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να δώσουν υποσχέσεις για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων και άνθρακα;» Ο Bhupender Yadav, υπουργός Περιβάλλοντος, Δασών και Κλιματικής Αλλαγής της Ινδίας, δήλωσε στο NPR. «Οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει ακόμη να αντιμετωπίσουν το αναπτυξιακό τους πρόγραμμα και την εξάλειψη της φτώχειας».
Αλλά δεν ήταν όλοι ευχαριστημένοι με την αλλαγή, συμπεριλαμβανομένου ενός εμφανώς στενοχωρημένου Alok Sharma, του βρετανικού προέδρου της COP26, ο οποίος ζήτησε συγγνώμη για «τον τρόπο που εξελίχθηκε η διαδικασία» το Σάββατο.
«Πονάει βαθιά να βλέπεις αυτό το φωτεινό σημείο να σβήνει», είπε η απεσταλμένη για το κλίμα των Νήσων Μάρσαλ, Τίνα Στέγκε, στη διάσκεψη. «Δεχόμαστε αυτή την αλλαγή με τη μεγαλύτερη απροθυμία. Το κάνουμε μόνο, και πραγματικά θέλω να τονίσω μόνο, γιατί υπάρχουν κρίσιμα στοιχεία αυτού του πακέτου που χρειάζονται οι άνθρωποι στη χώρα μου ως σανίδα σωτηρίας για το μέλλον τους».
Με αυτή τη νέα διατύπωση, το όριο 1,5 βαθμών της Συμφωνίας του Παρισιού είναι ζωντανό, αλλά αργοπεθένει. «Είναι ήπιο, είναι αδύναμο… αλλά έχει σταλεί ένα μήνυμα ότι η εποχή του άνθρακα τελειώνει. Και αυτό έχει σημασία», δήλωσε στο CNN η εκτελεστική διευθύντρια της Greenpeace International, Τζένιφερ Μόργκαν.
Οι κανόνες για την αγορά άνθρακα από τη Συμφωνία του Παρισιού είναι πλέον οριστικοί
Η συμφωνία του Σαββάτου επιτρέπει στις χώρες να αρχίσουν επιτέλους να εμπορεύονται και να αντισταθμίζουν τις εκπομπές άνθρακα για να επιτύχουν τους κλιματικούς στόχους, κάτι που τέθηκε για πρώτη φορά στο τραπέζι στη σύνοδο κορυφής του Παρισιού το 2015. Ωστόσο, ορισμένοι ηγέτες και ακτιβιστές είναι επικριτικοί – η αντιστάθμιση, τελικά, είναι αμφιλεγόμενη υπόθεση και βλέπουν την αγορά άνθρακα ως έναν τρόπο για ορισμένες χώρες να επωφεληθούν και να προβάλουν ψευδείς προτάσεις για δράση.
Για παράδειγμα, το τμήμα εμπορίας άνθρακα του συμφώνου, επίσημα γνωστό ως Άρθρο 6, έχει ονομαστεί «μια νίκη της Βραζιλίας» επειδή επιτρέπει στον κολοσσό της Νότιας Αμερικής να εξάγει πιστώσεις άνθρακα από τον Αμαζόνιο. Άλλες χώρες όπως οι Νήσοι Μάρσαλ το έχουν χαρακτηρίσει ως πιθανό Green Washing – ένας τρόπος για τις χώρες με αντισταθμιστικές ευκαιρίες να βασίζονται στη φύτευση περισσότερων δέντρων αντί να μειώνουν τις εκπομπές.
Αυτό είναι πάνω από τα ερωτήματα σχετικά με τη διπλή καταμέτρηση, η οποία θα μπορούσε να συμβεί εάν η χώρα που πουλά τις πιστώσεις και η χώρα που τις αγοράζει διεκδικήσουν αυτές τις μειώσεις για τους στόχους τους. Ωστόσο, σύμφωνα με το Reuters, η υπόσχεση διευκρινίζει ότι η ευθύνη για την απόφαση ποιος θα κερδίσει αυτόν τον στόχο για το κλίμα προέρχεται από τη χώρα που δημιουργεί την πίστωση. Με αυτόν τον τρόπο, μόνο ένα μέρος στη συναλλαγή διεκδικεί τα οφέλη της συναλλαγής.
«Η σημερινή συμφωνία για το άρθρο 6 παρέχει τους απαραίτητους κανόνες για μια ισχυρή, διαφανή και υπεύθυνη αγορά άνθρακα για την προώθηση περισσότερων και ταχύτερων φιλοδοξιών για το κλίμα και τη δημιουργία μιας περαιτέρω οδού για ροές χρηματοδότησης από τις ανεπτυγμένες προς τις αναπτυσσόμενες χώρες»,
δήλωσε η Kelley Kizzier, Αντιπρόεδρος του Ταμείου Περιβαλλοντικής Άμυνας.
“Η απόφαση καταργεί τη διπλή καταμέτρηση για τις αγορές συμμόρφωσης και θεσπίζει ένα ισχυρό πλαίσιο για να διασφαλίσει την κατάλληλη λογιστική για τις εθελοντικές αγορές άνθρακα που υποστηρίζει επίσης τις μειώσεις εκπομπών σε χώρες που φιλοξενούν δραστηριότητες στην αγορά άνθρακα”.
Τα φτωχότερα έθνη υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος της κλιματικής κρίσης – και αυτό το γεγονός επαναλήφθηκε ξανά και ξανά στο COP26.
Οι ηγέτες συνέχισαν να μιλούν ανοιχτά και να απαιτούν επανορθώσεις για τη ζημιά που έχει γίνει, και αυτό θα γίνει, στις χώρες τους.
Η Σκωτία, ιδίως, πρόσφερε την πρώτη δωρεά για ένα ταμείο για την προστασία και την προσαρμογή των αναπτυσσόμενων χωρών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά οι άλλες κυβερνήσεις δεν συγκινήθηκαν ώστε να πράξουν το ίδιο ή κάτι παρόμοιο.
Αντίθετα, η τελική συμφωνία άνοιξε την πόρτα για αυτό που θα ονομάζεται «διάλογος της Γλασκώβης», ο οποίος θα επιτρέψει στα κράτη να αρχίσουν να συζητούν για το πώς να χρηματοδοτήσουν τις ζημίες που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, ανέφερε το NPR.
Υπό το πρίσμα όλων των κλιματικών καταστροφών που μαστίζουν ήδη τον πλανήτη, αυτή η προσθήκη φαίνεται ανούσια σε ορισμένους ακτιβιστές και αξιωματούχους. Για παράδειγμα, ο Keriako Tobiko, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών στην Κένυα που πλήττεται από την ξηρασία και την πείνα, χαρακτήρισε τον συμβιβασμό απογοήτευση.
Τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια της χρηματοδότησης για το κλίμα που προσφέρθηκαν σε φτωχότερα έθνη επίσης δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. «Το COP26 ήταν μια αποτυχία και η κύρια αποτυχία ήταν στη χρηματοδότηση», δήλωσε στην Washington Post ο Jeffrey Sachs, οικονομολόγος και ειδικός για το κλίμα στο Πανεπιστήμιο Columbia. «Οι πλούσιες χώρες δεν μπορούσαν καν να βρουν τα πενιχρά 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μετά από 12 χρόνια πολλά υποσχόμενης».
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εργαστούν σκληρότερα για τη δράση για το κλίμα.
Μια άλλη αξιοσημείωτη αλλαγή μεταξύ του Συμφώνου της Γλασκώβης για το κλίμα και της Συμφωνίας του Παρισιού είναι ότι οι χώρες πρέπει πλέον να ενημερώνουν τα σχέδιά τους για το κλίμα κάθε χρόνο αντί για κάθε πέντε χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι αυτή τη φορά του χρόνου στην Αίγυπτο, τα 197 έθνη που συμμετέχουν στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να εμφανιστούν με νέους στόχους.
Αυτό είναι κρίσιμο γιατί με τους τρέχοντες στόχους COP26, οι θερμοκρασίες της Γης θα εξακολουθήσουν να υπερβαίνουν τους 2,4 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα από την Climate Action tracker. «Ακόμη και με όλες τις νέες δεσμεύσεις της Γλασκώβης για το 2030, θα εκπέμπουμε περίπου διπλάσιες εκπομπές το 2030 από ό,τι απαιτείται για να μην υπερβούμε τους 1,5 βαθμούς», ανέφερε ένα δελτίο τύπου από την Climate Action Tracker. Ως εκ τούτου, όλες οι κυβερνήσεις πρέπει να επανεξετάσουν τους στόχους τους».
Η νέα διατύπωση δίνει στις χώρες έναν ακόμη χρόνο για να επιτύχουν τους στόχους τους για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο ίδιο επίπεδο με το πάντα κρίσιμο όριο του 1,5 βαθμού. Μέχρι να κλειδωθούν αυτοί οι επαναβαθμονομημένοι στόχοι, ο πραγματικός αντίκτυπος της Γλασκώβης θα εξακολουθεί να είναι μυστήριο.
Σας άρεσε το άρθρο; Μοιραστείτε το!
