Η νεαρή ακτιβίστρια Greta Thunberg είναι αναμφίβολα ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της παγκόσμιας κλιματικής δράσης. Έχει κληθεί να μιλήσει στο UN climate action summit, στο COP24, σε πολυπληθείς συνεντεύξεις, τηλεοπτικές εκπομπές.
Δεν είναι όμως η μόνη. Υπάρχουν δεκάδες άλλ@ των οποίων οι φωνές και αγώνες σπανίως χαίρουν αντίστοιχης προσοχής.
Για δεκαετίες ιθαγενή άτομα και δη ιθαγενείς γυναίκες στέκονται στα χαρακώματα των περιβαλλοντικών αγώνων, απαιτώντας ιθαγενή δικαιώματα επί της γης, προστασία των φυσικών πόρων και καθαρό νερό. Sonia Guajara, Máxima Acuña, Autumn Pelter, Militza Lizbeth Flaco Suira, Artemisa Ribeiro Xakriaba, Maria Jose Bajarano de Oliveira, Bertha Zúñiga Cáceres, Melchora Surco, είναι μόνο μερικά από τα πολλά ονόματα γυναικών που έχουν κερδίσει τα παγκόσμια βλέμματα για τους πρωτοφανείς αγώνες τους.
Ακολουθώντας μια μακρά ιστορία αποικιοκρατίας, συστημικού ρατσισμού, καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης ανάπτυξης και μιλιταρισμούς, οι ιθαγενείς πληθυσμοί έχουν στερηθεί των δικαιωμάτων τους επί της γης, χάνοντας όχι μόνο το σπίτι τους αλλά και τον τρόπο να διατηρούν τον πολιτισμό τους.
Η Γη σε πολλές ιθαγενείς κοσμολογίες, σε αντίθεση με την επικρατούσα δυτική οπτική παρακαταθήκη των προαναφερθέντων συνθηκών, δεν είναι μόνο ένας απρόσωπος πόρος.
Είναι ζωντανή, προσωποποιημένη, φορέας μεγάλης πολιτισμικής σημασίας και θεμελιακό στοιχείο ενός μη ιεραρχικού τρόπου αντίληψης της ζωής. Σε αυτό το σύμπλεγμα σκέψης η προάσπιση των δικαιωμάτων της γης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα δικαιώματα των ανθρώπων της, και ακόμη περισσότερο των γυναικών, θεματική που αγγίξαμε την προηγούμενη φορά.
Δες ακόμη: Τι είναι ο οικοφεμινισμός και πώς συνδεέται το φύλο με τη φύση;
Στην συντριπτική πλειοψηφία των ιθαγενών πολιτισμικών (όπως τους γνωρίζουμε και έχουμε ερμηνεύσει) οι γυναίκες συχνά κατέχουν θέσεις μεγάλης εγγύτητας με την Γη, είτε ως θεράποντες, αγρότισσες, καλλιεργητές και ερμηνεύτριες της Γης.
Έτσι όταν αυτή γίνεται θύμα επίθεσης, είναι συχνά και οι θέσεις τους εντός της κοινότητας που πλήττονται, ένας από τους λόγους που βλέπουμε σήμερα τόσες Ιθαγενείς γυναίκες στις πρώτες γραμμές τους περιβαλλοντικού ακτιβισμού. Όπως εξηγεί η Lola Cabnal, πρόεδρος του Environmental Advocacy for Ak’Tenamit and Lucy Mulenkei, και εκτελεστική διευθύντρια του Δικτύου Ιθαγενούς Πληροφορίας (IIN):
“Οι ιθαγενείς γυναίκες κατέχουν προγονική γνώση και πρακτικές που για αιώνες έχουν υιοθετηθεί από γενιές μητέρων και γιαγιάδων και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κλιματική δράση”
Η εγγύτητα αυτή των γυναικών με την φύση σε πολλά ιθαγενή πλαίσια εξηγεί όχι μόνο τον δυναμικό ακτιβισμό τους, αλλά και τις ακραίες επιθέσεις στις οποίες υπόκυνται συστηματικά.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα ρεπορτάζ φτάνουν στο φως της δημοσιότητας καταγγέλλοντας πρακτικές βιασμών, απαγωγών και απάνθρωπης βίας, από βιομηχανίες που επιχειρούν να χτίσουν αγωγούς και σωλήνες σε ιθαγενείς εκτάσεις. Οι Big Oil επιχειρήσεις φέρνουν μαζί τους μια τεράστια λίστα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άνομων πρακτικών, από την δημιουργία man camps που απειλούν άμεσα τις γυναίκες, ως σε πρακτικές δηλητηριασμένου νερού για την εξαναγκαστική μετακίνηση των πληθυσμών από τα εδάφη του.
Όπως και σε κάθε εμπόλεμη συνθήκη η σεξουαλική και βίαιη επιβολή επί του γυναικείου πληθυσμού και των παιδιών χρησιμοποιείται ως μια τακτική ελέγχου. Τα συνθήματα “Pipelines of Violence” και “No More Stolen Sisters” έχουν έρθει για να στιγματίσουν τον γυναικείο ιθαγενή ακτιβισμό και να υπογραμμίσουν την άρρηκτη σύνδεση μεταξύ ανθρωπίνων και περιβαλλοντικών δικαιωμάτων, μεταξύ κλιματικής καταστροφής και εξουσιαστικής βίας. 
Παρά την τρομακτική μείωση των αριθμών των ιθαγενών φυλών ως αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας αποικιακής επίθεσης και καπιταλιστικής εξάπλωσης (με ομάδες στην Αμερική να έχουν χάσει ως και 99% των ιστορικών εδαφών τους), παρότι οι ιθαγενείς σήμερα εκπροσωπούν μόνο το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού εξαλουθούν να προστατεύουν το 80% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας και το 36% των παρθένων δασών που απομένουν στον κόσμο.
Λόγω της ισότιμης μη ιεραρχικής σχέσης με την γη και τα υπόλοιπα ζώα, της άμεση εξάρτησης από αυτήν για τροφή, υλικά, φάρμακα, της μη εισαγωγής εξτρακτιβιστικής τεχνολογίας, κάθε έρευνα και δεδομένο σήμερα δείχνει ότι όπου ιθαγενεις ομάδες αφήνονται να ζουν ανενοχλητες, το περιβάλλον γύρω τους προστατεύεται ως αποτέλεσμα.
Όπως δηλώνει η H. Ibrahim περιβαλλοντική ακτιβίστρια από το Chad: “Για εμάς δεν είναι ένα πάθος, ή μια δουλειά. Είναι ο τρόπος ζωής μας. Και αυτό κάνουμε εδώ και γενιές”
Όλο και περισσότερο βλέπουμε σήμερα Ιθαγενείς ηγέτες στα κινήματα, στο δρόμο και στην πολιτική απαιτώντας τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά τους δικαιώματα, ζητώντας απόδοση δικαιωμάτων στη Γη, ζητώντας να τους επιτραπεί να διατηρήσουν ζωντανό τον πολιτισμό τους. Παρόλα αυτά, πέραν της καθιέρωσης ενός νομοθετικού πλαισίου που να τους περιλαμβάνει, οι ιθαγενείς φωνές σήμερα καλούν ακόμη περισσότερο για μια επαναξιολόγηση του σχετίζεσθαι με την φύση και το περιβάλλον. Ένας από τους θεμελιακούς λόγους που οι κοινότητες αυτές έχουν καταστεί πυλώνες της περιβαλλοντικής προστασίας είναι γιατί έχουν αποκεντρώσει τον άνθρωπο από το αφήγημα τους, εισαγωντας αντίθετα μια ισότιμη, μη εξουσιαστική σχέση μεταξύ ανθρώπων, ζώων, φύσης. Αυτό είναι ο λόγος άλλωστε που τόσο ηγεμονικά αφηγήματα όσο και κράτη έχουν σπεύσει να τους πολεμήσουν και αποσιωπήσουν.
Σε μια εποχή που η εξορυκτική αναπτυξη ελπίζει να φτάσει στα άδυτα του ωκεανού και στις καρδιές του δάσους δεν υπάρχει χώρος για ιθαγενείς κοινότητες, αγροτικές μειονότητες, περιβαλλοντικούς πρόσφυγες και μετανάστες δικαιώματα των βουνών και των ζώων.
Καλούμαστε έτσι επιτακτικά να συνδέσουμε, να ακούσουμε και να στηρίξουμε τις φωνές όλων αυτών των ομάδων στην μάχη τους για το δικαίωμα να υπάρχουν.
Όταν προστατεύουμε τα ιθαγενή δικαιώματα, προστατεύουμε την Γη.
Για κλείσιμο:
“Εμείς έχουμε τα πάντα να χάσουμε. Για εμάς, όλα διακυβεύονται.
Και νομίζω είναι αυτός ο συνδυασμός επιτακτικής ανάγκης
και δυναμικής ελπίδας αυτό που βιώνουμε”
-Xiuhtezcatl Martinez, Mashika People
Οργανώσεις που μπορείς να ακολουθήσεις και να στηρίξεις σήμερα:
Honor the Earth: https://honorearth.org/
Indigenous Climate Action: https://www.indigenousclimateaction.com/
Indigenous Environmental Network: https://www.indigenousclimateaction.com/
Native Concervancy: https://www.nativeconservancy.org/
African Concervation Center: https://accafrica.org/
Seeding Sovereingty: https://seedingsovereignty.org/
Amazon Watch: https://amazonwatch.org/
World Rainforest Movement: https://www.wrm.org.uy/
AFPAT: https://afpat.net/
Αναφορές/Μάθε Περισσότερα:
Gunceli Yalcinkaya: What you need to know about indigenous climate activist Artemisa Xakriabá,DAZED website, 2019. From:
Nobel Women’s Initiative: Meet Bertha Zúñiga Cáceres, Honduras, NBI website.
Nora Quintanilla: Las “otras Gretas”: líderes indígenas que reclaman luchar por la Madre Tierra, EFE website, N.Y., 2019.
Organisation de las Naciones Unidas para la alimentation y la agricultura: 6 formas en que los pueblos indígenas ayudan al mundo a lograr el #HambreCero, FAO website, 2017
Aída Hernández Castillo: The Emergence of Indigenous Feminism in Latin America, The University of Chicago Press, 2020.
VERVE: When We Protect Indigenous Women We Are Protecting The Environment, VERVE website, 2019.
Winona DaLuke: An Indigenous Perspective on Feminism, Militarism, and the Environment, REIMAGINE website, 1992.
Alan Azevedo: Sonia Guajara: reconnecting people with the planet (Brazil, Believe earth website), 2019
Julia Woods: Maxima Acuña and Family One Step Closer to Justice (Global green grands fund website) 2019
Dazed website: What you need to know about indigenous climate activist Artemisa Xakriabá, 2019
Nobel Women’s Initiative: Meet Bertha Zúñiga Cáceres, Honduras
https://www.arcadia.com/blog/indigenous-climate-activists
https://www.vox.com/22518592/indigenou
Σας άρεσε το άρθρο; Μοιραστείτε το!
